O wadach wrodzonych macicy, ich rodzajach i sposobach leczenia opowiada dr n. med. Zofia Borowiec.
Dr n. med. Zofia Borowiec:
Czy wady wrodzone macicy powodują niepłodność?
Anomalie rozwojowe macicy (wady wrodzone macicy, malformacje wrodzone macicy, nieprawidłowości müllerowskie macicy) od dawna wiązano ze stratą ciąży i powikłaniami położniczymi. Nie wpływają one na ogół na zdolność poczęcia czyli samego zajścia w ciążę – problem polega na niepowodzeniach w rozwoju i donoszeniu ciąży. Jeśli zostają wykryte podczas badań nad niepłodnością, nie mogą więc być uważane za główną przyczynę niepłodności, ale raczej za kolejną przeszkodę, którą należy brać pod uwagę wybierając sposób leczenia po zakończeniu diagnostyki. Wyjątkiem od zasady może być macica przegrodzona, o czym obszerniej w rozdziale
Co to właściwie oznacza – wady wrodzone macicy?
Są to po prostu nieprawidłowe kształty macicy, wynikające z zaburzenia jej budowy. Jest kilka rodzajów wad i każda ma inny wpływ na dalsze losy kobiety. Jedne z nich podlegają leczeniu operacyjnemu, inne należy jedynie obserwować i odpowiednio prowadzić ciążę u pacjentek ze stwierdzoną wadą.
Skąd się biorą wady wrodzone macicy?
Wady wrodzone macicy są spowodowane zaburzeniami rozwoju wewnętrznych żeńskich narządów płciowych w życiu płodowym. Nie udowodniono podłoża genetycznego powstawania omawianych zaburzeń, podejrzewa się wpływ nieprawidłowości produkcji hormonów, a także wpływ czynników takich jak promieniowanie jonizujące, zakażenia wewnątrzmaciczne czy leki i substancje toksyczne oddziałujące podczas rozwoju płodu żeńskiego w łonie matki
Kiedy powstają wady wrodzone macicy?
Bardzo wcześnie – bo jeszcze w życiu płodowym, w łonie matki. Stąd nazwa „wrodzone” – powstają długo przed urodzeniem się małej dziewczynki, w pierwszych miesiącach jej życia w macicy matki.
W trakcie embriogenezy, w 6 tygodniu życia zarodka, układ rozrodczy żeński i męski wygląda jednakowo. Około 9 tygodnia ciąży w ciele zarodka żeńskiego z odpowiedniego połączenia się dwóch „rurek” czyli przewodów Wolffa i Müllera wytwarzają się kolejno jajowody, macica i pochwa. W 12 tygodniu życia płodowego żeński układ rozrodczy jest już wstępnie rozwinięty, macica posiada wyraźny zewnętrzny kontur i w przekroju widoczne jest typowo ukształtowane endometrium. Jeśli opisywane przewody ( „rurki”) nieprawidłowo się połączą – występują anomalie rozwojowe macicy (wady wrodzone macicy).
Zaburzenia powyżej opisywanego etapu rozwoju embrionalnego są przyczyną współwystępowania wad rozwojowych macicy i często układu moczowego, ponieważ powstają one w jednym procesie.
Czy wady wrodzone macicy występują często?
Rzeczywista częstość występowania nieprawidłowości müllerowskich jest trudna do oszacowania i w zależności od przyjętych kryteriów waha się w granicach od 0,16 do 10 %. średnio uznaje się że w populacji ogólnej wady macicy występują u 5,5% kobiet, w znacznej większości nie powodując następstw klinicznych. Stwierdzono jednak, że u kobiet z wywiadem obciążonym utratą ciąż występowanie wad wrodzonych macicy jest znamiennie wyższe,.
Jakie są rodzaje wad wrodzonych macicy?
Z uwagi na dość częste występowanie wad rozwojowych żeńskich wewnętrznych narządów płciowych oraz zależność podejmowanych decyzji kliniczno-terapeutycznych od typu wady, ich klasyfikacja pozostaje od wielu lat wyzwaniem dla środowisk naukowych.
Rysunek schmatyczny rodzajów wad macicy:
Literatura:
- Rechberger, T i Kulik-Rechberger, B. Wady wrdzone układu moczowo-płciowego. Ginekol Pol. . 2011, strony 137-145.
- Troiano, R i McCarthy, S. Mullerian duct anomalies: imaging and clinical issues. Radiology. 233 October 2004, strony 19-34.
- Malewski, Z , red.Slomko, Z. Wady rozwojowe żeńskich narządów płciowych . Ginekologia . Warszawa : PZWL, 2008, strony 121-130.
- Musset, R, i inni. Study of the upper urinary tract in patients with uterine malformations. Study of 133 cases. Presse Med. 75(24) May 1967, strony 1227-32.
- Bartel, H. Embriologia. Warszawa : PZWL, 2004. strony 338-360.
- Larsen, WJ. Development of the urogenital system. In: Human embryology. New York, : Churchill Livingstone, 1993. strony 235–279.
- Maneschi, F, i inni. Hysteroscopically detected asymptomatic mullerian anomalies: prevalence and reproductive implications. 1995, 40., strony 684–688.
- Grimbizis, G i Campo, M. Congenital malformations of the female genital tract: the Need for a New classification system. Fertil Steril. 2010, 94, strony 401-407.
- Byrne, J, Nussbaum-Blask, A i Taylor, WS. Prevalence of mullerian duct anomalies detected at ultrasound. Am J Med Genet. 2000;, Tom 94, strony 9–12.
- Simon, C, i inni. Mullerian defects in women with normal reproductive outcome. Feril Steril. 1991, 56, strony 1192– 1193.
- Chan, Y.Y., i inni. The prevalence of congenital uterine anomalies in unselected and high-risk populations: a systematic review. Hum Reprod Update. 2011, Tom 17(6):, November;, strony 761–771.
- Stray-Pedersen, B i Stray-Pedersen, S. Etiologic factors and subsequent reproductive performance in 195 couples with a prior history of habitual abortion. 1984, 148, strony 140-146.
- Harger, J, i inni. Etiology of recurrent pregnancy losses and outcome of subsequent pregnancies. 1983, 62, strony 574-581.
- Buttram, V i Gibbons, W. Mullerian anomalies: a proposed classification (an analysis of 144 cases). Fertil Steril. . 1979, strony 40-46.
- Acién, P, Acién, M i Sánchez-Ferrer, ML. Müllerian anomalies „without a classification”: from the didelphys-unicollis uterus to the bicervical uterus with or without septate vagina. Fertil Steril. 91(6) Jun; 2009, strony 2369-75.
- Ostronyelt P, Renner SP, Brucker S, Strissel PL, Strick R, Ostronyelt PG,Doerr HG, Schott GE, Hucke J, Wallwiener D, Beckmann MW. The VCUAM (Vagina Cervix Uterus Adnex Associated Malformation) classification: a new classification for genital malformations. Fertl Steril . 84: 2005, strony 1493–1497.
- Grimbizis GF, Campo R i group, On behalf of the Scientific Committee of the Congenital Uterine Malformations (CONUTA) common ESHRE/ESGE working. Clinical approach for the classification of congenital uterine malformations. Gynecol Surg. . 9(20) May; 2012 .
- Grimbizis, GF, i inni. The ESHRE–ESGE consensus on the classification of female genital tract congenital anomalies. Gynecol Surg. Aug 2013, strony 199–212.
- Salim R, Woelfer B, Backos M, Regan L, Jurkovic D. Reproducibility of three-dimensional ultrasound diagnosis of congenital uterine anomalies. Ultrasound Obstet Gynecol. 2003 Jun, strony 21(6):578-82.
- Lin PC, Bhatnagar KP, Nettleton GS, Nakajima ST. Female genital anomalies affecting reproduction. Fertil Steril. 78(5): Nov; 2002, strony 899-915.
- Heinonen PK, Saarikoski S, Pystynen P. Reproductive performance of women with uterine anomalies. An evaluation of 182 cases. . Acta Obstet Gynecol Scand . 1982;, strony 61: 157–162.
- Grimbizis GF, Camus M, Tarlatzis BC, Bontis JN, Devroey P. Clinical implications of uterine malformations and hysteroscopic treatment results. Hum Reprod Update . 2001, strony 161-174.
- Chan, YY, Jayaprakasan, K i Raine-Fenning, NJ. Reproductive outcomes in women with congenital uterine anomalies: a systematic review. Ultrasound Obstet Gynecol. 38 2011, strony 371–382.
- Fedele L, Bianchi S, Marchini M, Franchi D, Tozzi L, Dorta M. Ultrastructural aspects of endometrium in infertile women with septate uterus. Fertil Steril. Apr; 1996, strony 65(4):750-2.
- Fedele L, Dorta M, Brioschi D,. Magnetic resonance evaluation of double uteri. Obstet Gynecol. 1989, strony 844-847.
- Rechberger T, Wrobel A. Klasyfikacja oraz leczenie operacyjne anomalii rozwojowych narządu rodnego. 2005, 76, strony 921-925.
- Strassmann, E. Fertility and unification of double uterus. Fertil Steril. 1966, 17, 165-176. 1966, strony 165-176.
- Brucker, SY, i inni. Treatment of congenital malformations. Semin Reprod Med. 29(2) Mar 2011, strony 101-12.
- Sugiura-Ogasawara, M, i inni. Does surgery improve live birth rates in patients with recurrent miscarriage caused by uterine anomalies? J Obstet Gynaecol. . 2014 Jul, 24, strony:1-4.
- Sinha, R, i inni. Laparoscopic metroplasty for bicornuate uterus. J Minim Invasive Gynecol. Jan-Feb;13(1) 2006 , strony 70-3.
- Alborzi, S, i inni. Laparoscopic metroplasty in bicornuate and didelphic uteri: feasibility and outcome. Arch Gynecol Obstet. 6 Nov 2014.
- Das, A, Singh, AS i inni. Dysmenorrhea due to a rare müllerian anomaly. Niger J Clin Pract. 14 Jul-Sep 2011, strony 377-9.
- Dadhwal, V, i inni. Hematometra in postmenarchal adolescent girls: a report of two cases. Gynecol Obstet Invest. 2000, strony 67-9.
- Acién, P, i inni. The cavitated accessory uterine mass: a Müllerian anomaly in women with an otherwise normal uterus. Obstet Gynecol. Nov 2010, Tom 5, 116, strony 1101-9.
- Takeuchi H, Sato Y, Shimanuki H, Kikuchi I, Kumakiri J, Kitade M, Kinos. Accurate preoperative diagnosis and laparoscopic removal of the cavitated non-communicated uterine horn for obstructive Mullerian anomalies. J Obstet Gynaecol Res. Feb 2006, strony 32(1):74-9.
- Devine, K, i inni. Is magnetic resonance imaging sufficient to diagnose rudimentary uterine horn? A case report and review of the literature. J Minim Invasive Gynecol. Jul-Aug 2013, strony 20(4):533-6. .
- Szkodziak P, Woźniak S, Czuczwar P, Paszkowski T Usefulness of three dimensional transvaginal ultrasonography and hysterosalpingography in diagnosing uterine anomalies. Ginekol Pol. May 2014, strony 85(5):354-9.
- Salazar-López R, Antillón-Valenzuela J. Rudimentary horn pregnancy: first trimester ultrasound diagnosis and laparoscopic confirmation. Ginecol Obstet Mex. Aug; 2013, strony 81(8):482-6.
- Fouelifack FY, Fouogue JT, Messi JO i inni. Spontaneous second-trimester ruptured pregnancy of rudimentary horn: a case report in Yaounde, Cameroon. . Pan Afr Med J. May 2014, 26, str.18 – 86.
- Michalas S, Creatsas G, Deligeoroglou E, Markaki S. High-grade endometrial stromal sarcoma in a 16-year-old girl. Gynecol Oncol. Jul 1994, 54(1)strony:95-8.
- Strawbridge LC, Crouch NS, Cutner AS, Creighton SM. Obstructive mullerian anomalies and modern laparoscopic management. J Pediatr Adolesc Gynecol. Jun 2007, strony 20(3):195-200.
- Lee CL, Jain S, Wang CJ, Yen CF, Soong YK. Classification for endoscopic treatment of mullerian anomalies with an obstructive cervix. J Am Assoc Gynecol Laparosc. Aug 2001,8(3) strony 402-8.
- Akdemir, A, i inni. Coring-type laparoscopic resection of a cavitated non-communicating rudimentary horn under hysteroscopic assistance. J Obstet Gynaecol Res. 116(5) Jul 2014, strony 1950-4.
- Pados G, Tsolakidis D, Athanatos D,. Reproductive and obstetric outcome after laparoscopic excision of functional, non-communicating broadly attached rudimentary horn: a case series. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. Nov 2014, strony 182:33-7.
- Caserta, D, i inni. Pregnancy in a unicornuate uterus: a case report. J Med Case Rep. 29 Apr 2014, str. 130.